Kan Uyuşmazlığı Nedir? Kan Uyuşmazlığında Ne Yapılmalıdır?

Birçok çift için bebek sahibi olmak en büyük hayallerden biridir. Ancak hamile kalmanın kendine ait zorlukları bulunmaktadır. Özellikle kan uyuşmazlığı gibi problemler hamileliği ve fetüsün sağlığını riske atabilir. Anne ve babanın farklı Rh faktörlerine sahip olması bebeğin de kanını etkilemektedir. Kan uyuşmazlığını öğrenmek ve kan uyuşmazlığı hakkında neler yapabileceğinizi keşfetmek için içeriğimizi okumaya devam edebilirsiniz.

Rh Faktörü Nedir?

Kanımızın içinde birçok madde bulunur. Bu maddelerden biri de Rh (Rhesus) Faktörüdür. Rh kırmızı kan hücrelerinizin yüzeyinde bulunan bir çeşit proteindir. Bu proteini genetik olarak ebeveynlerinizden alırsınız. Eğer Rh proteini kanınızda bulunuyorsa Rh pozitifsiniz anlamına gelir. Eğer Rh proteini bulunmuyorsa Rh negatifsiniz demektir. Dünyadaki insanların yaklaşık %85’i Rh pozitiftir.

Rh proteini kan grubundan bağımsız olarak bulunabilir. Yani her kan grubunun hem pozitif hem de negatif tarafı vardır. Rh proteininin olup olmaması vücutta herhangi bir şeyi değiştirmez. Ancak birbirlerine karıştığında çeşitli problemlere yol açabilir.

Kan Uyuşmazlığının Sebepleri Nelerdir?

Annenin Rh negatif kana sahipken fetüsün Rh pozitif kana sahip olması kan uyuşmazlığına sebep olur. Annenin vücudu Rh proteinini tanımaz, bu yüzden zararlı bir madde olduğunu düşünüp bağışıklık sistemini harekete geçirir. Bağışıklık sisteminin yolladığı antikorlar fetüsün kanında sahip olduğu Rh proteinine yani direkt kan hücrelerine saldırırlar. Bu durumda Rh Duyarlılığı (Rh Sensitization) denir.

Bebek gelişirken annenin kanını kullanmaz. Anne ve babadan aldığı DNA’ya göre kendi kanını kendi Rh faktörüyle üretebilir. Annenin Rh negatif, babanın Rh pozitif olması kan uyuşmazlığına ortam hazırlayabilir. Elbette bu olasılık kesin değildir ve çeşitli tedaviler bulunmaktadır.

Annenin kanı ve bebeğin kanı normal şartlarda birbirine karışmaz. Bu yüzden annenin bağışıklık sisteminin harekete geçip antikor yollaması için bir sebep yoktur. Ancak çeşitli hamilelik komplikasyonları anne ve bebek arasında kan geçişine sebep olabilir. Bu sebepler arasında şunlar bulunabilir:

-Amniyosentez ve koryonik villüs örneklendirmesi gibi testler.

-Herhangi bir vajinal kanama.

-Karında oluşan herhangi bir yara veya travma.

-Düşük veya dış gebelik gibi hamilelik komplikasyonları

-Eksternal sefalik versiyon yani bebeğin doğum için dış müdahale ile pozisyon değiştirmesi.

Fetüs Ne Zaman Risk Altına Girer?

Bu tarz komplikasyonlar genellikle ilk hamileliklerde ortaya çıkmaz. Çünkü annenin kanı fetüsle doğuma kadar karışmaz. Yani antikorlar en fazla bebek doğduktan sonra üretilebilir. Bu da sağlıklı bir hamilelik ve doğum anlamına gelir. Yine de doktorunuz kan uyuşmazlığı için size test uygulayacaktır.

Kan uyuşmazlığının en riskli olduğu zaman ikinci hamilelik ve sonrasıdır. İkinci bebeğinizle de kan uyuşmazlığınız varsa bu sefer anne bedeni Rh proteinini tanıyor olacak ve antikor üretecektir. Fetüsün Rh pozitif olduğu belli olunca bağışıklık sistemi harekete geçecektir. Rh hastalığı denilen bu durumda antikorlar harekete geçip kırmızı kan hücrelerine saldıracaktır. Bu saldırı fetüs için hayati tehlikeye sahip olabilir.

Kan Uyuşmazlığı Risk Tablosu

Eşinizle Rh değerlerinizin farklı olması her zaman kan uyuşmazlığı olacağı anlamına gelmez. Aşağıdaki tablodan Rh değerlerini anlayıp ona göre yorum yapabilirsiniz.

Kan Uyuşmazlığı Tanısı Nasıl Koyulur?

Hamile kaldığınızda doktorunuz size bir kan testi uygulayacaktır. Kan testi sonucuna göre Rh pozitif çıkarsanız hiçbir sorun yoktur. Eğer Rh negatif çıkarsa anneden antikor testi istenecektir. Vücudunuzda belirli antikorlar bulunmadıysa oluşmaması için çeşitli ilaçlar verilebilir. Eğer antikorlar bulunduysa kan uyuşmazlığı tanısı konulur ve ilaçlar kesin olarak verilir.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Tedavi Edilir?

Kan uyuşmazlığı tedavisinde Rh antikorlarının üretimi durdurulur. Bunu durdurmak için Rh immün globulin adı verilen bir ilaç kullanılır. Rh immün globulin adı verilen bu ilaç kan uyuşmazlığında son derece etkilidir.

Eğer tedaviye geç başlandıysa bebeğiniz yakından takip edilecektir. İlaç kullanmaya devam etseniz de fetüsünüz zarar görebilir. Duruma bağlı olarak doktorunuz erken doğuma girmek isteyebilir.

Kan Uyuşmazlığı Hangi Komplikasyonları Tetikleyebilir?

Kan uyuşmazlığı anneyi etkilemez. Sadece fetüsü etkiler. Fetüslerde hemolitik anemiye yol açabilir. Hemolitik anemi fetüsün kırmızı kan hücrelerinin yenilenmesinden daha hızlı yok olması durumudur.

Kan uyuşmazlığının etkileri hafif olabildiği gibi şiddetli de olabilir. Bebeklere olan etkiler arasında şunlar vardır:

-Sarılık.

-Kaç güçsüzlüğü ve uyuşukluk.

-Ciğer yetmezliği.

-Kalp yetmezliği.

-Ölü doğum.

-Hafif etkiler için ek bir tedaviye gerek duyulmayabilir. Birçok fetüs hafif geçen vakalarda tam iyileşme göstermiştir. 

-Ağır vakalarda ise kan nakli gerekebilir. Böylece kırmızı kan hücreleri yenilenir. Daha ciddi travmalardan kaçınmak için erken doğuma gitmeniz gerekebilir.

Kan Uyuşmazlığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kan uyuşmazlığı engellenebilir mi?

Rh faktörü genetiğe bağlı olduğu için hangi tip Rh’a sahip olunacağı seçilemez. Yani kan uyuşmazlığı önceden tespit edilip engellenemez. Ancak kendi Rh faktörünüzü öğrenerek önceden hazırlık yapabilirsiniz.

Rh Faktörü Testi Nedir?

Rh Faktörü testi basit bir kan testidir. Her hamile kadın ilk doktor ziyaretinde kan testi yaptırır. Test sonucuna göre Rh pozitif ya da Rh negatif olduğunuzu öğrenirsiniz. Eşinizin de kan testi yaptırması sayesinde Kan uyuşmazlığı riski olup olmadığını öğrenebilirsiniz. 

Kan uyuşmazlığı hangi çiftlerde olur?

Kan uyuşmazlığı annenin Rh negatif ve babanın Rh pozitif olmasıyla ortaya çıkabilir. Bu kombinasyon bebeğin Rh pozitif olmasına yol açabilir.

Kan uyuşmazlığı evlenmeye engel mi?

Hayır, kan uyuşmazlığı evliliğe hiçbir şekilde engel değildir. Kan uyuşmazlığı bebek yapmaya karar verdiğinizde çeşitli komplikasyonlara sebep olsa da tedaviler sayesinde sağlıklı bir hamilelik geçirebilirsiniz.

Kan uyuşmazlığı fark edilmezse ne olur?

Kan uyuşmazlığı fark edilmediği takdirde bebeğe ciddi hasarlar verebilir. Ciğer yetmezliği, kalp yetmezliği hatta ölümle bile sonuçlanabilir.