Bebeklerde İshal ve Çözümleri

Bebeğinizin nasıl beslendiğine göre bezinde değişik şekillerde, kokularda ve renklerde dışkı türlerine rastlayabilirsiniz. Normalde bebeğinizin dışkısı yetişkinlerinkinden daha yumuşak dokuya sahiptir. Yani, bebeğinizin dışkısının normalden daha yumuşak dokuya sahip olması endişelenmenizi gerektirecek bir durum değildir. Ancak, bu dışkının dokusu daha cıvık bir hale gelerek bebeğinizin tuvalet sıklığını artırabilir. Bu durumda bebeğinizin ishal olduğu şüphesine kapılabilirsiniz. 

Bebeğinizi formül mamayla besliyorsanız dışkısı koyu bir yapıda olacaktır. Çünkü formül mamalar bebeklerde genellikle açık renkli ve cıvık kıvamlı bir dışkı yapısına yol açar. Bebeğinizi mamayla beslemeniz durumunda dışkı kıvamı bir miktar daha cıvık olur, ancak rengi normal dışkıda olduğu gibi değişkenlik gösterir.

Bu yazımızda bebeklerde ishal konusu altında bebeklerde ishal belirtileri, bebeklerde ishale ne iyi gelir, bebeklerde ishal nasıl geçer gibi bilgilere ulaşabilirsiniz!

Bebeklerde İshal Sebepleri

Yenidoğan bebeklerde ishal pek çok nedenden kaynaklanır. İshale sebep olan nedenler oldukça çeşitli olmasına rağmen ishal, çoğunlukla kendiliğinden geçer. Nadir durumlarda ise ishal, bebeğinizin tedaviye ihtiyacı olduğunun bir göstergesi olabilir. 

Anne Sütüyle Beslenen Bebeklerde İshal

Yaklaşık yüz elli bebek üzerinde yapılan bir araştırmada, sadece anne sütüyle beslenen bebeklerin, tamamen formül sütü ya da mamayla beslenen bebeklere kıyasla daha az ishale yakalandığı ortaya çıkmıştır. Anne sütüyle beslenen bebeklerin yaklaşık %27’si sürekli ishal olurken, sadece formül sütü veya mamayla beslenen bebeklerin neredeyse %72’sinin sürekli ishal olduğu gözlemlenmiştir.

Bebeklerde ishal anne sütünün içeriğine göre de ortaya çıkabilir. Bunların arasında ilk başta ilaçlar gelmektedir. Antibiyotik bebeklerde ishal yapar mı sorusunun cevabı evettir. Antibiyotik tarzı ilaçlar aldığınızda anne sütünüzün içeriği etkilenir. Bu da anne sütü ile beslediğiniz bebeğinizin ishal olmasına sebep olur. Alınan bazı vitaminler, mineraller ve süt tozları da anne sütünüze karışarak bebeğinizin ishal olmasına neden olur. Bebeğinizi anne sütü ile beslemeniz durumunda tükettiğiniz gıdaların, minerallerin ve vitaminlerin takibini iyi yapmalısınız. Aksi taktirde, anne sütünüz bebeğinizde rahatsızlığa neden olabilir. Anne sütünden dolayı ortaya çıkan ishal yaygın bir durum olmasa da eğer bebeğiniz hassas bir mideye sahipse kolayca ishal olabilir. 

Bebeğinizin ishal olmasının diğer bir nedeni ise beslenme alışkanlığınızı değiştirmenizden kaynaklanmaktadır. Bebeğinizi emziriyorsanız, beslenme düzeninizdeki bir değişiklik bebeğinizde ishali tetikleyebilir. Örneğin, bir gecede çok fazla baharatlı yemek veya şekerli tatlı yerseniz, bu anne sütünüzün içeriğini etkiler. Bu durum, bebeğinizin midesi hassas ise ishal olmasını kolaylaştırır. 

Bebeğinizde ishal vakası gözlemlediğinizde ishalin, anne sütünden olup olmadığını anlamak zor olsa da bu durumun belli başlı belirtileri mevcuttur. Anne sütüyle beslenen bebeğinizin dışkısı normalde cıvık yapıda olur. Rengi ise sarı ve yeşil arasında değişmektedir. Dışkının yeşil rengi safradan kaynaklanmaktadır. 

Anne sütüyle beslenen bebeğiniz günde 6 kere ya da daha fazla kaka yapar. Bebeğiniz 2 aylık olana kadar her beslenmeden sonra kakasını yapabilir. Eğer bebeğinizin kakası daha cıvık haldeyse ve günde yaptığı kaka sayısı aşırı miktarda arttıysa 2 aylık bebeklerde ishalden şüphe duyabilirsiniz. Dışkı mukus, kan içeriyorsa veya kötü kokuyorsa, bu ishale işaret eder. İshalin diğer belirtileri ise sağlıksız beslenme, halsizlik ve ateş olarak sıralayabiliriz.

Formül Sütüyle Beslenen Bebeklerde İshal

Bebeğiniz 6 ayını doldurduğunda ona katı besinler vermeye başlayabilirsiniz. Bebeğinizin beslenme alışkanlığındaki bu ani değişim bebeğinizin sindirim sistemini olumsuz bir şekilde etkileyerek ishale sebep olabilmektedir. Bu süreçte bebeğinizin midesi, formül sütten ya da mamadan katı besinlere ani geçişi hazmetmeye çalışmaktadır. Bebeğinizin midesinin katı besinleri tamamen hazmedebilmeyi başarması biraz süre alabilirken aynı zamanda bu süreçte bebeğinizde ishal vakası gözlemleyebilirsiniz. 

Bebeğinizi formül sütüyle besliyorsanız tuvalet ihtiyacını giderme sıklığı ilk hafta içerisinde günde 1 ile 8 arasında değişkenlik göstermektedir. Ardından gün geçtikçe bu sayı 1 ile 4 arasına iner ve bebeğiniz 2 aylık olana kadar böyle devam eder. Formül sütüyle beslediğiniz bebeğinizin dışkısı genelde fıstık ezmesi kıvamında olup sarı renklidir. Bebeğinizin kakasını yapma sıklığı bir anda artarsa ve dışkısı daha cıvık kıvama gelirse ishalden şüphelenebilirsiniz. 

Böyle bir durumda bebeğiniz 3 kere kaka yaptığında dışkısı cıvık kıvamdaysa bebeğinizin ishal olduğu kesinleşir. Dışkı mukus, kan içeriyorsa veya kötü kokuyorsa, bu ishale işaret eder. İshalin diğer belirtileri ise sağlıksız beslenme, halsizlik ve ateş olarak sıralayabiliriz. 2 aylıktan sonra çoğu bebek günde 1 veya 2 kez dışkı yapar. Gün aşırı 1 kere de yapabilirler.

Eğer bebeğinizi formül sütü ya da mamayla besliyorsanız bebeğinizin alıştığı formül sütünün ya da mamanın içeriğini değiştirmek bebeğinizde ishale neden olabilmektedir. Bazı formül sütü ve mama içerikleri bebeğinizin sindirmesini zorlaştırabilmektedir. Yine de bu durum bebekler arasında yaygın değildir. Bebeğinizin yeni mama veya formül sütüne alışması zaman almakla beraber bu süreçte, ishal, mide krampları ve sürekli gaz çıkarma gibi vakalarla karşılaşabilirsiniz. 

Bebeklerde İshalin Diğer Sebepleri

Dahası bebeğinizin aniden ishal olduğu vakalarda mevcuttur. Bu tür durumlar genellikle mide mikrobundan kaynaklanmaktadır. Diğer bir adıyla mide gribi ya da gastroenterit. Gastroenteritin diğer belirtileri arasında kusma ve düşük derece ateş de vardır. Bebeğiniz mide gribinden mustaripse ishal olmak üzere kusma ve düşük ateş gibi diğer belirtileri de her 24 saatte bir gösterebilir. Bu yaygın görülen mide gribi rahatsızlık genellikle kısa süre içerisinde kendiliğinden geçmektedir. 

İshale neden olan nedenlerin biri de bebeğinize verdiğiniz ilaçların yan etkisi olabilir. Bebeğiniz zaman zaman rahatsızlandığında ilaca ihtiyaç duyar. Bazı ilaçların yan etkisi bebeğinizin bağırsaklarına dokunup ishal olmasına sebep olabilir. Bunlar bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotikleri ve parazit enfeksiyonları için ilaçları içerir.

Bazı bebekler, bebekler için reçetesiz satılan ateş ve ağrı kesici ilaçlara karşı bile hassas olabilmektedir.

Bebeklerde ishale neden olabilen diğer sebeplerden biri de bebeğinizin süt alerjisi ya da midesinin süte karşı hassas olmasıdır. Ancak süte karşı alerji bebekler arasında yaygın değildir. 1 yaşının altındaki bebeklerin sadece %7’sinin inek sütüne alerjisi olduğu görülmüştür. 

Bu tür alerji vakalarında bebeğinizde ishal ve kusma gibi semptomlar gözlemleyebilirsiniz. Bu alerji vakaları bebekten bebeğe değişkenlik gösterir. Bebeklerin çoğu 5 yaş civarında bu alerjiden kurtulmaya başlar. 

Bebeğinizin süte karşı hassas olması, sütte bulunan şeker ve laktozu sindirememesi demektir. Bebeğiniz bir mide rahatsızlığı geçirdikten sonra geçici bir süreyle bu hassasiyet gözlemlenebilir. Eğer bebeğinizde süte karşı hassasiyet olduğundan şüpheleniyorsanız bebeğinize vereceğiniz sütte kazein, laktoz ve kesilmiş sütün suyu olmamasına dikkat ediniz.

Bebeklerde İshalin Nadir Görülen Sebepleri

Bebeklerde çok nadir görülen ishal nedenleri arasında ciddi hastalıklar yer alır. Bu nedenler yaygın değildir, ancak uzun süre devam eden veya hiç geçmeyen ishale ve diğer semptomlara neden olabilir. Çok nadir görülen ishal nedenleri arasında Shigella koliti gibi ciddi kalın bağırsak enfeksiyonları, C. difficile enfeksiyonu, kistik fibrozis ve nöroendokrin tümörler yer alır. 

Shigella koliti, Shigella adlı bir bakteri grubunun neden olduğu bir bağırsak enfeksiyonudur. Shigella bakterisi, dışkıyla bulaşan yollarla yayılır ve ishal, ateş, karın ağrısı ve bazen kanlı dışkı gibi belirtilere neden olur. Shigella koliti genellikle 5-7 gün içinde kendiliğinden iyileşir, ancak bazı durumlarda antibiyotik tedavisi gerekebilir. Shigella koliti, özellikle çocuklarda, yaşlılarda ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

C. difficile enfeksiyonu, bağırsakta bulunan ve normalde zararsız olan C. difficile adlı bir bakterinin aşırı çoğalması ve toksin salgılaması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. C. difficile enfeksiyonu, ishal, ateş, karın ağrısı ve bazen kanlı dışkı gibi belirtilere neden olabilir. C. difficile enfeksiyonu tedavisi için genellikle metronidazol, vankomisin veya fidaksomisin gibi antibiyotikler kullanılır.

Kistik fibrozis, vücuttaki mukus, ter ve sindirim sıvılarının yapısını bozan kalıtsal bir hastalıktır. Mukus, ter ve sindirim sıvıları normalde ince ve kaygan olmalıdır, ancak kistik fibrozisli kişilerde koyu ve yapışkan hale gelir. Bu durum, özellikle akciğerler, pankreas, karaciğer, bağırsaklar ve cinsel organları etkiler. Kistik fibrozisli kişilerde sık sık akciğer enfeksiyonları, sindirim sorunları, tuz kaybı, diyabet, osteoporoz ve kısırlık gibi komplikasyonlar görülebilir. Kistik fibrozis, hem anneden hem babadan alınan mutasyonlu genler sonucu oluşur.

Nöroendokrin tümörler, vücudun nöroendokrin sistemine ait hücrelerde gelişen nadir bir kanser türüdür. Nöroendokrin sistem, sinir sistemi ve hormon sistemi arasında bir bağlantı sağlayan hücrelerden oluşur. Bu hücreler, vücudun çeşitli fonksiyonlarını düzenleyen hormonları salgılarlar. Nöroendokrin tümörler, vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir, ancak en sık sindirim sistemi, akciğer ve pankreasta görülürler.

Bebeğiniz İshalse Yapmanız Gerekenler

Bebeğinizde ishal vakası gözlemlediğinizde evde uygulayabileceğiniz birçok yöntem vardır. Bu yöntemler bebeğinizin ishalini geçirmese de rahat hissetmesini sağlayacaktır. Çoğu ishal vakasından bebeğiniz bir süre sonra kendi kendine iyileşir.  Bu süreçte bebeğinizin rahat etmesini sağlamak için uygulayabileceğiniz yöntemler arasında ilk sırada bebeğinizin susuz kalmasını önlemek vardır. İshal sırasında eğer bebeğinizi anne sütüyle besliyorsanız beslemeyi kesmeyin. Eğer bebeğinizi mama ya da formül sütü ile besliyorsanız aynı şekilde rutine devam edebilirsiniz. 

İshal durumunda Pedialyte gibi bebeklerin tüketebileceği elektrolit içeceklerin bebeğe verilmesi hakkında çocuk doktorunuza danışın. Bunlar bebekler ishal olduğunda kaybedilen sıvı ve tuzların yenilenmesine yardımcı olur. Ancak unutmayın: Normal ishal vakalarında anne sütü veya mama yeterli olacaktır.

Eğer bebeğiniz katı besinler yemeye başladıysa ona kraker, mısır gevreği, makarna, muz gibi ishali hafifletecek yiyecekler verebilirsiniz. Ek olarak bebeğinizin ishalini azdıracak inek sütü, meyve suları, kızartılmış ve baharatlı yiyecekler, sporcu içeceklerinden uzak durmalısınız.  Bununla birlikte çocuk doktorunuz söylemediği sürece ishal kesici ilaçlar vermemelisiniz.

Bebek İshalse Doktora Gitmeli Misiniz?

Bir bebeğin ve yetişkinin dışkısında asla olmaması gereken iki renk, beyaz ve kırmızıdır. Bebeğinizin bezinde bu renkleri gördüğünüzde hemen çocuk doktorunuzu arayın. Çok açık renkli veya beyaz dışkı, bir karaciğer rahatsızlığının işareti olabilir. Kırmızı dışkı, içeride bir yerde kanama olduğu anlamına gelebilir. Ayrıca bebeğinizde şiddetli ishal durumu varsa ve buna bağlı olarak veya günde 10'dan fazla sulu kaka yapıyorsa doktorunuzu arayın. Bebeğinizde ishalle birlikte başka semptomlar veya hastalık belirtileri varsa tıbbi yardım alın. Bu semptomlar arasında 2 saatten fazla süren mide ağrısı, 3 veya daha fazla kez kusma, 40 °C ateş, 12 haftadan küçük bebeklerde ateş ve zayıf bağışıklık sistemi de yer alır.

Bebeklerde İshal ve Çözümleri Sık Sorulan Sorular

Bebekler ishal olunca ne yapmalı?

Bebeklerde ishal, evde uygulayacağınız basit yöntemlerle hafifletilebilir, ancak genelde kendiliğinden iyileşir. Bu sürede bebeğinizin rahat olması için yapmanız gereken en önemli şey ona yeterli sıvı vermek ve su kaybını engellemektir. Bebeğinizi anne sütüyle veya mama ile beslemeye devam edin. Ayrıca, Pedialyte gibi bebekler için elektrolit içecekleri hakkında çocuk doktorunuza danışın. Bunlar bebekler ishal olduğunda kaybedilen sıvı ve tuzların yenilenmesine yardımcı olur.

Bebeklerde ishal günde kaç kez olursa tehlikeli?

Bebeklerde ishalin en önemli belirtisi, kaka sayısının ve miktarının artmasıdır. Normalde, anne sütü alan bebekler günde 3-8 kez sulu bir kaka yapabilir. Bu durum ishal ile karıştırılmamalıdır. Ancak kaka sayısı 8’den fazla ise, kaka miktarı çok ise, kaka rengi yeşil veya kanlı ise, kakada kötü koku veya sümük varsa ishalden şüphelenilmelidir.

Bebeklerde ishal nasıl durdurulur?

Bebeklerde ishal genellikle kendi kendiliğinden geçmektedir. Ancak ishal evresinde bebeğinizde 2 saatten fazla süren mide ağrısı, 3 veya daha fazla kes kusma, 40 °C ateş, 12 haftadan küçük bebeklerde ateş ve zayıf bağışıklık sistemi (Orak hücre hastalığı, HIV, kanser, organ nakli, oral steroid kullanımı örnek olarak verilebilir.) gözlemlemeniz durumunda hemen doktora başvurmalısınız. Ek olarak, bebeğinizin dışkısında kırmızı veya beyaz renk gözlemlemeniz durumunda hemen doktora danışın. Çok açık renkli veya beyaz dışkı, bir karaciğer rahatsızlığının işareti olabilir. Kırmızı dışkı, içeride bir yerde kanama olduğu anlamına gelebilir. Doktorunuz uygun tedavi ile ishalin geçmesini sağlayacaktır. 

Bebeklerde ishal günde kaç kez olur?

Yenidoğan bebeklerde günde 1-8 kez arası dışkılama normal kabul edilirken bu sayı bebek büyüdükçe 1-3 aylık bebeklerde 4-6, 4-6 aylık bebeklerde 2-5, 6 aydan büyük bebeklerde 1-4 arasında kadar düşmektedir.